Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizi

Komissiya, işə baxılmasının nəticələrini nəzər alaraq, «Antiinhisar fəaliyyəti haqqında» AR Qanununun 3-cü və 17-ci maddələrini, Nazirlər Kabinetinin 29.05.1998-ci il tarixli 120 nömrəli Qərarı ilə təsdiq edilmiş «Antiinhisar qanunvericiliyinin pozulması haqqında işlərə baxılması Qaydaları»-nın 2.12-ci bəndini rəhbər tutaraq,

QƏRARA ALIR:

- «Azərbaycan Dəmir Yolları» Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti tərəfindən sahə inhisarçılığına yol verilərək təsərrüfat subyektlərinin müstəqilliyi əsassız olaraq məhdudlaşdırılmışdır (2023-cü ilin noyabr ayında «Alliance Logistics» MMC-nin sifarişi ilə verilmiş «mesplan»ların razılaşdırılmasından imtina edilməsi ilə rəqabətin məhdudlaşdırılması). Bununla da «Antiinhisar fəaliyyəti haqqında» AR Qanununun 6-cı maddəsinin 4-cü bəndinin tələbləri pozulmuşdur. Qanun pozuntusu ilə əldə edilmiş gəlir «Antiinhisar fəaliyyəti haqqında» AR Qanununun 17-ci maddəsinin 1-ci hissəsinin 2-ci abzasına əsasən dövlət büdcəsinə ödənilsin.

-«Azərbaycan Dəmir Yolları» Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti tərəfindən sahə inhisarçılığına yol verilərək rəqabəti məhdudlaşdırması, yaxud aradan qaldırmaq məqsədilə tabeliyində olan təsərrüfat subyektlərinə dempinqin tətbiqi üçün şərait yaradılmasına (2023-ci ilin noyabr-dekabr aylarında uran konsentratı yükünün «ADY Konteyner» MMC tərəfindən daşınmasında rəqabətin məhdudlaşdırılması) və bununla da «Antiinhisar fəaliyyəti haqqında» Azərbaycan Respublikası Qanununun 6-cı maddəsinin 11-ci bəndinin tələbləri pozulduğuna görə qanun pozuntusu ilə əldə edilmiş XXXXXX gəlir «Antiinhisar fəaliyyəti haqqında» Azərbaycan Respublikası Qanununun 17-ci maddəsinin 1-ci hissəsinin 2-ci abzasına əsasən qanunsuz əldə edilmiş mənfəət kimi dövlət büdcəsinə ödənilsin.

- «Azərbaycan Dəmir Yolları» Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti tərəfindən sahə inhisarçılığına yol verilərək rəqabəti məhdudlaşdırmaq və ya aradan qaldırmaq məqsədilə tabeliyində olan təsərrüfat subyektlərinə dempinqin tətbiqi üçün şərait yaradılmışdır (ADY QSC-nin 19.05.2023-cü il tarixli əmri ilə «ADY Konteyner» MMC-yə xüsusi güzəştlərin tətbiq edilməsi nəticəsində Hövsan stansiyasında göstərilən xidmətlərin qiymətləri ilə bağlı rəqabətin məhdudlaşdırılması). Bununla da «Antiinhisar fəaliyyəti haqqında» AR Qanununun 6-cı maddəsinin 11-ci bəndinin tələbləri pozulmuşdur. Nəticədə qanun pozuntusu ilə əldə edilmiş gəlir «Antiinhisar fəaliyyəti haqqında» Azərbaycan Respublikası Qanununun 17-ci maddəsinin 1-ci hissəsinin 2-ci abzasına əsasən dövlət büdcəsinə ödənilsin.

 «Azərbaycan Dəmir Yolları» Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinə işə baxılmasının nəticələri üzrə «Antiinhisar fəaliyyəti haqqında» Azərbaycan Respublikası Qanununun 6-cı maddəsinin 4-cü və 11-ci bəndlərinin pozulması hallarının aradan qaldırılması üçün aşağıdakılar haqqında göstəriş verilsin:

 - qanunsuz əldə edilmiş mənfəət kimi vəsaitin dövlət büdcəsinə ödənilməsi, müvafiq sahədə fəaliyyət göstərən ekspeditorların sifarişləri ilə «mesplan»ların razılaşdırılması zamanı subyektiv əsaslara söykənən səbəblərə görə imtinaların verilməsi hallarının dayandırılması, «mesplan»ların razılaşdırılmasından imtina edilməsi zamanı səbəblərin açıq-aydın göstərilməsi;

- gəlirin qanunsuz əldə edilmiş mənfəət kimi dövlət büdcəsinə ödənilməsi, güzəştlərin subyektlərə deyil, daşınan yüklərə şamil edilməsi, güzəştlər tətbiq olunan zaman onların müvafiq fəaliyyət göstərən ekspeditorlar arasında rəqabət prinsipləri qorunmaq şərti ilə bütün təsərrüfat subyektlərinə şamil edilməsi, habelə bununla bağlı bütün ekspeditorların vaxtında məlumatlandırılması;

- XXXXXX gəlirin qanunsuz əldə edilmiş mənfəət kimi dövlət büdcəsinə ödənilməsi, müvafiq sahədə fəaliyyət göstərən ekspeditorlar arasında bərabər, şəffaf, ədalətli və rəqabətə əsaslanan münasibətlərin formalaşmasının təmin edilməsi, habelə «Azərbaycan Dəmir Yolları» QSC-nin ekspeditor fəaliyyəti göstərən törəmə müəssisələri ilə özəl ekspeditorlar arasında ayrı-seçkiliyə yol verilməməsi.

“Antiinhisar fəaliyyəti haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun tələblərinin pozulduğu əsas götürülərək “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC-yə Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidməti tərəfindən 24 iyun 2024-cü il tarixində 246 241 manat məbləğində maliyyə sanksiyası tətbiq olunub və müvafiq bazarda sahə inhisarçılığı hallarının aradan qaldırılması məqsədilə bir sıra icrası məcburi göstərişlər verilib.

* Göründüyü kimi, yuxarıda qeyd edilənləri təkzib, yəni inkar edəcək hər hansı məhkəmə qərarı mövcud deyil, həmçinin qeyd edilən pozuntular daha əvvəl qəbul edilən qərarlarla oxşarlıq təşkil etmir. Göstərilən səbəblərdən sahibkarlıq subyektlərinin iqtisadi-hüquqi maraqlarının təmin olunması məqsədilə qanunvericilikdə nəzərdə tutulan bütün tədbirlər ADY barəsində müvafiq qaydada görülməkdədir. Məsuliyyətdən yayınmaq əvəzinə ADY-nin fəaliyyətini qanunvericiliyin tələblərinə uyğun qurması tövsiyə olunur.

Müxtəlif ölkələrin sərhədlərindən keçərək yükdaşıma zamanı logistika şirkətləri həm ölkədaxili, həm də beynəlxalq dərəcəli xüsusi problemlərlə, eləcə də qlobal rəqabət və bir neçə səviyyədə əlavə tələblərlə üzləşirlər. Ona görə də optimal həllərin işlənib hazırlanması, proses və strategiyaların təkamülünün önündə qalmaq, eləcə də ən son texnoloji yenilikləri tətbiq etmək beynəlxalq bazarda rifahın ilkin şərtləridir.

Analitik və ekspertlərin fikrincə, ən vacib məqamlar aşağıda qeyd olunanlardır:

Bu sahədə mövcud olan tələblər və prosedur qaydaları daim dəyişir və həm istehsalda, həm də məhsulların satışında ləngimələrin qarşısını almaq üçün beynəlxalq norma və qayda dəyişikliklərinə bələd olmaq zəruridir. Qaydaların müntəzəm olaraq nəzərdən keçirilməsi onların ixraca təsirini sıfıra endirir.

Unutmayın ki, bütün sənədlər həmişə qaydasında olmalıdır! Əvvəlki prinsipi təkrarlayaraq - qlobal çatdırılma üçün tələb olunan sənədləşmə işləri, beynəlxalq hüquq normaları üzrə son biliklərə malik olmamağınız maneəyə çevrilə bilər. Yanlış və ya natamam sənədlər göndərmə və icranı gecikdirir, ləğv edilmə və şirkətin işgüzar nüfuzuna xələl gətirmə riski yaradır.

İstər istehsalda, istərsə də malların paylanmasında beynəlxalq ticarət müqavilələrinin standartlarına və qaydalarına riayət etməklə Azad Ticarət Zonalarından istifadə biznesiniz üçün regional üstünlüyə nail olmağa kömək edir.

Beynəlxalq ticarət sistemində innovativ texnologiyalar yeni imkanlar açır və bu, danılmaz faktdır. Texnologiyalardan istifadə etməklə bəzi xərclər azalır ki, bu da öz növbəsində kommersiya fəaliyyətinin artmasına təkan verir. Burada söhbət nəqliyyat xərcləri, logistik xərclər, liman xidmətləri və gömrük rəsmiləşdirilməsi, lazımi məlumatların alınması üçün xərclər, tranzaksiya xərclərindən gedir. Parlaq bir nümunə kimi nəqliyyat xərclərini azaltmağa kömək edən süni intellekt və özünü idarə edən sürücülüyü göstərmək olar.

Təbii ki, burada mühüm məqam məhsul təklif etmək üçün bazar seçimi deyil, ona uyğunlaşmadır. Siz onu təhlil etməli, biznesinizə uyğun olub-olmadığını, bazara necə çıxmalı və ümumiyyətlə bunu etməyə dəyərmi – bu kimi məsələləri araşdırmalısınız.

Beynəlxalq ticarət mürəkkəb fəaliyyətdir, bu səbəbdən ixracatçı şirkətlər üçün öndə gedən prinsipləri nəzərə almaq, həmçinin bazarda payını artırmaq və yeni bazarları kəşf edib uğur qazanmaq üçün logistika xərclərinin azaldılmasından istifadə etmələri vacibdir.

Malların düzgün qablaşdırılması, xüsusilə kövrək mallar üçün, uğurlu çatdırılma üçün çox vacibdir. Kövrək mallar müxtəlif formalarda olur və xüsusi avadanlıq, emal və daşınma şərtlərini tələb edir. Bunlara şüşə, laboratoriya ləvazimatları, musiqi avadanlığı, zərgərlik, məişət əşyaları, çini, qiymətli kolleksiya əşyaları və ya maye mallar daxildir. Diqqətinizə bu kateqoriya malların təhlükəsiz daşınması üçün 6 əsas məsləhəti təqdim edirik.

1. Qablaşdırma yükün xüsusiyyətlərinə uyğun seçilir. Taradakı boşluqların yumşaq materialla doldurulması bəzən malların təhlükəsiz çatdırılma şansını artırır, çünki bu halda daşınma zamanı yükün hərəkəti məhdudlaşdırılır. Bu üsul çarpmaların və sarsıntıların təsirini azaltmağa kömək edir.

2. Kövrək malların qablaşdırılması və yüklənməsi zamanı daşıma növündən asılı olmayaraq ardıcıllığa ciddi riayət edilməlidir: daha ağır yüklərin aşağıya qoyulması daha kiçik, daha kövrək malların əzilməsi və ya zədələnməsi riskini azaldır.

3. Vaxtında və etibarlı çatdırılmanı təmin edən optimal nəqliyyat növünün seçilməsi yükün xüsusiyyətlərindən asılıdır.

4. Fərdi əşyaların qablaşdırılması. Əşyaların nə qədər böyük və ya kiçik olmasından asılı olmayaraq, kövrəkdirsə, düzgün və səmərəli şəkildə qablaşdırılmalıdır. Bubble paketi, parça və ya karton kimi materialların istifadəsi malları qoruyacaq, qutuda yükü əlavə olaraq qayışlar, lentlər və s. ilə təmin etmək tövsiyə olunur.

5. Bağlamanın markalanması. "Ehtiyatla davranın" və ya "kövrək mallar" kimi aydın etiketlərin mövcudluğu  bu qrup mallara xüsusi rəftarın tələb olunmasını xatırladır.

6. Yükləmə və boşaltma əməliyyatları əl ilə və ya xüsusi avadanlıqdan istifadə etməklə yalnız təcrübəli işçilər tərəfindən həyata keçirilir.

Lakin daşımanın hətta ən diqqətli təşkili zamanı yüklərin zədələnməsinə və ya itkisinə səbəb olan gözlənilməz hallar yarana bilər. Məhz belə hallar üçün kövrək malların daşınması zamanı xüsusilə vacib olan yük sığortası kateqoriyası mövcuddur. Sığorta məbləğləri müştəriyə əmlakın dəyərinin ödənilməsinə zəmanət verir.